گلیسیرین

گلیسیرین که در بسیاری از متون  به نام “گلیسرول” و “۱و۲و۳- پروپان ترى ال” نیز شناخته می شود ساده ترین الكل تری هیدریک دارای فرمول شیمیایی C3H8O3  یک ترکیب الکلی سه عاملی است و ساختار شیمیایی و مولکولی آن به صورت شکل زیر نمایش داده می شود. نام گلیسرول زمانی به کار می رود که ماده خالص شیمیایی مد نظر باشد و به فرآورده های تجاری، گلیسرین می گویند.

گلیسرین از نظر ظاهری مایعی بی رنگ و همچنین بی بو می باشد که مزه شیرین و غیر سمی دارد. گلیسرین به هر نسبتی در آب و اتانول حل می شود. اما در حلال های آلی مانند کلروفرم ، اتر ، بنزن و… حل نمی شود. برخی از مشخصات فنی گلیسرین در جدول زیر ذکر شده است.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی گلیسرین

گلیسرین به صورت ترکیبی در تمام چربی ها و روغن های حیوانی و گیاهی وجود دارد. به ندرت در حالت آزاد در این چربی ها یافت می شود، اما معمولاً به صورت تری گلیسیرید به همراه اسیدهای چرب مانند اسیدهای لینولئیک، استئاریک، اولئیک، پالمتیک و لوریک و امثالهم وجود دارد.

گلیسیرین به دو شیوه طبیعی و سنتزی تولید می گردد. کیفیت و موارد کاربرد گلیسیرین تولیدی با درجه خلوص مشابه از دو روش ذکر شده تفاوت چندانی با هم ندارد. بیشترین مقدار گلیسیرین طبیعی از تولید صابون و یا تولید اسیدهای چرب از تجزیه روغن های گیاهی یا حیوانی (هیدرولیز) بدست می آید. گلیسیرین سنتزی از اپی کلروهیدرین یا پروپیلن اکسید و یا اکرولئین تولید می گردد که این مواد اولیه نیز با استفاده از پروپیلن تولید می شوند.

به طور کلی گلیسیرین با روش‌های زیر تولید می­ گردد:

• فرآیند صابونی شدن
• هیدرولیز تری­گلیسرید (تولید اسیدهای چرب)
• ترانس استریفیکاسیون تری­گلیسرید (تولید بایودیزل)
• کلرینه نمودن پروپیلن

گلیسیرین تولید شده با فرآیندهای گزینه های ۱، ۲ و ۳ طبیعی و گلیسیرین تولید شده از روش گزینه ۴ مصنوعی می باشد. بهترین و با کیفیت ­ترین گلیسیرین، حاصل از گزینه دوم، هیدرولیز تری­گلیسرید می باشد که در کارخانه چرب شیمی نیز گلیسیرین از همین روش تولید می گردد. گلیسرول “بازیابی شده” از هیدرولیز چربی ها و روغن های طبیعی معمولاً ابتدا به صورت محلول آبی حاوی آلاینده های آلی و معدنی (Sweet Water) به دست می آید که با فرآیندهای خالص سازی، به خلوص ۹۹ درصد می رسد.

در پالایشگاه چرب شیمی در ایران، گلیسیرین با خلوص ۹۹/۵-۹۹ درصد در دو گرید بهداشتی  (G0) و صنعتی (G1) تولید می گردد که می توانید جهت اطلاع از نتایج، در صفحه اصلی سایت و در بخش محصولات به صفحه گلیسیرین مراجعه نمایید.

مصرف عمده گلیسیرین در تولید محصولات آرایشی، بهداشتی، دارویی و تولید رزین های آلکید، افزودنی­ ها، پایدارکننده­ ها، نگهدارنده ­ها است.

از گلیسیرین بطور گسترده در تهیه انواع کرم ها، لوسیون ها و وسایل بهداشتی و آرایشی استفاده می شود. ترکیبات نرم کننده گلیسرین دار معمولا با جذب رطوبت هوا باعث نرمی پوست می شوند.

در غذا و نوشیدنی ها، گلیسرول به عنوان یک ماده مرطوب کننده، حلال و شیرین کننده عمل می کند و ممکن است به حفظ مواد غذایی کمک کند.

گلیسیرین جزء ترکیبات پر کاربرد در صنعت داروسازی است که علت اصلی استفاده از آن، بهبود طعم دارو است. نمونه بارز داروهای حاوی گلیسیرین، شربت سینه درد و سرفه است که به دلیل وجود آن طعمی شیرین و حالتی چسبنده دارد. در فرم های با دوز جامد مانند قرص ها و کپسول های دارویی نیز گلیسرول به عنوان یک ماده نگهدارنده استفاده می شود.

[۱] – (Flash Point) – پایین‌ترین درجه­ دمایی است که در آن از ماده، بخاری قابل احتراق ساطع می‌شود.

[۲] – (Autoignition temperature) – پایین‌ترین دمایی است که یک ماده بدون هیچ محرک خارجی مانند جرقه یا شعله در جو معمولی، خود به خود آتش می‌گیرد.