اسید چرب حاصل از چربی طیور و آبزیان

آنچنان که در مقاله “روغن­ های حیوانی” توضیح داده شد، چربی ­ها و روغن­ های حیوانی به سه دسته تقسیم می ­شوند. دسته اول که چربی بدن حیوانات نشخوار کننده مانند گاو، گوسفند، بز و … می­ باشد محصول اسید چرب حاصل از این گروه تولید شده در پالایشگاه چرب شیمی در مقاله “اسید چرب تالو چه خصوصیات و کاربردهای دارد” معرفی گردید. دسته دوم از چربی­ های حیوانی، چربی بدن طیور مانند مرغ، اردک، غاز و … و دسته سوم چربی آبزیان که به سه نوع ماهی های ریز مانند کیلکا، ماهی های متوسط مانند شوریده، شیر ماهی و ماهی های بزرگ مانند کوسه، نهنگ و وال طبقه بندی می گردند، می باشد که در این مقاله به این دو گروه از چربی­ و روغن و محصول اسید چرب حاصل از آنها خواهیم پرداخت.

تالو مرغی، نوعی چربی حیوانی است که از بافت چربی مرغ ها به دست می آید. این چربی، محصول فرعی صنعت فرآوری طیور است و معمولاً از چربی مرغ بدست می آید.

تالو طیور در موارد زیر کاربرد دارد:

• برای مصارف اولئوشیمی و تولید اسید چرب تالو مرغی
• به عنوان ماده خام برای تولید بیودیزل در صنعت سوخت زیستی استفاده می شود.
• به عنوان منبع انرژی برای خوراک دام و آبزیان استفاده می شود.

اسیدهای چرب اصلی در تالو مرغی اسیدهای چرب غیر اشباع اولئیک اسید (C18:1) و لینولئیک اسید (C18:2) و اسیدهای چرب اشباع پالمتیک اسید (C16:0) و استئاریک اسید (C18:0) می­ باشد. ترکیب اسیدهای چرب در تالو مرغ و سایر چربی های طیور در جدول ۱ خلاصه شده است. این ترکیب وابسته به رژیم غذایی جوجه­ ها ممکن است متفاوت باشد لذا در جدول ۱ برای چربی مرغ ۴ فرمول گزارش شده است. همچنین به اینکه چه قسمت هایی از مرغ به عنوان منبع چربی استفاده می شود بستگی دارد که از داده­ های جدول ۲ مشخص است که لیپیدهای پوست با لیپیدهای ماهیچه و لیپیدهای گوشت رنگ روشن با گوشت رنگ تیره متفاوت است.

جدول ۱: ترکیب اسیدهای چرب چربی مرغ و برخی طیور دیگر

جدول ۲: ترکیب اسیدهای چرب چربی مرغی

اسید چرب تالو مرغی با کد CC-601-2 در پالایشگاه چرب شیمی با درجه خلوص ۱۰۰-۹۹/۹ درصد تولید می ­گردد. این محصول در دمای محیط جامد است اما دمای تیتر آن از اسید چرب تالو کد CC-601-1 که بر پایه چربی دام (گاو و گوسفند) است پایین­ تر می ­باشد. رنگ آن در حالت جامد کرم رنگ و در حالت مایع زرد می­ باشد.

اسید چرب تالو مرغی در صنایع مختلفی همچون صابون­ سازی، صنعت تولید مواد آرایشی و بهداشتی، صنعت چرم ­سازی، تولید گریس، شمع ­سازی و … مورد استفاده قرار می­ گیرد.

• روغن ماهی (Fish Oil)

به روغن­ های حاصل از جانوران آبزی از قبیل منهادن، ساردین و … با بوی فراوان که محتوی اسیدهای چرب غیر اشباع و اشباع می باشند روغن ماهی می­ گویند. روغن ماهی سرشار از چربی ها و اسیدهای چرب است که می تواند حاوی ویتامین A، ویتامین D، کلسترول، مونوگلیسرید، دی گلیسیرید، تری گلیسیرید، اسیدهای چرب آزاد، فسفولیپیدها باشد. روغن ماهی عمدتاً از ماهی های صید شده در دریاهای آزاد تولید می شود و به طور کلی از ماهی کامل به عنوان ماده خام استفاده می شود، اگرچه ضایعات حاصل از صنعت فرآوری ماهی نیز منبع مفیدی از کنجاله و روغن هستند. انواع جدید روغن ماهی از جمله روغن سالمون و روغن ماهی تن محصول فرعی فرآوری این دو ماهی است. این روغن­ها روغن هایی با کیفیت بالا هستند و منبع مفیدی از اسیدهای امگا ۳ می­ باشند. برای مقاصد صنعتی، استفاده دارویی و رژیمی روغن ماهی بدون هیدروژناسیون جزئی بر اساس اسیدهای چرب ضروری، ویتامین ها و سایر مواد موجود در این منابع است. روغن کبد ماهی، ابتدا به عنوان منبع ویتامین های A و D و در حال حاضر به عنوان منبع اسیدهای چرب مهم امگا ۳ با زنجیره بلند مانند EPA و DHA به بازار عرضه می­ شود.

ترکیب اسیدهای چرب معمولی عصاره روغن ماهی را می توان به اسیدهای چرب اشباع، اسیدهای چرب تک غیراشباع و PUFA تقسیم کرد. اسیدهای چرب اشباع شده اصلی موجود در روغن ماهی عبارتند از: اسید میریستیک (C14:0)، اسید پالمیتیک (C16:0)، اسید استئاریک (C18:0) و اسید بهنیک (C22:0). اسیدهای چرب تک غیراشباع موجود در روغن ماهی عبارتند از:

میریستولئیک اسید (C14:1 ω۵) اسید پالمیتولئیک (C16:1 ω۷)، اسید اولئیک (C18:1 ω۹)، ایکوزنوئیک اسید (C20:1 ω۹)، اسید گادولئیک (C20:1 ω۱۱)، اسید اروسیک (C22:1 ω۹)، و اسید کاتولئیک (C22:1 ω۱۱). اسیدهای چرب چند غیر اشباع اصلی در روغن ماهی به صورت اسید لینولئیک (LA, C18:2 ω۶) ، -αلینولنیک اسید (ALA, C18:3 ω۳)،  DHA[1]  (۲۲:۶ ω۳)، و EPA[2] (22:5 ω۳) ارائه می شوند.

به طور کلی در ماهی های کوچک از کیلکا تا ماهی آزاد اولئیک اسید غنی دارند و در ماهی های بزرگ مانند نهنگ و کوسه اسیدهای چرب زنجیره بلند با درصدهای بالا مشاهده می­ شود. در جدول ۳ ترکیب معمول اسیدهای چرب موجود در برخی روغن­ های ماهی تجاری ذکر شده است. همچنین در جدول ۴ نیز ترکیب اسیدهای چرب روغن ماهی کیلکا دریای خزر ارائه شده است.

محصول اسید چرب حاصل از روغن ماهی بصورت سفارشی در پالایشگاه چرب شیمی با کد CC-601-3 و با درصد خلوص      ۱۰۰- ۹۹/۹ درصد تولید می گردد.

محصول اسید چرب تولید شده از روغن ماهی به دلیل دارا بودن اسیدهای چربی که تأثیرات مفیدی روی پوست انسان دارند، در صنعت تولید محصولات مراقب پوستی هم با رویکرد درمانی و هم با رویکرد آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.

اسید چرب ماهی با دارا بودن اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز بدن انسان، در صنعت داروسازی کاربرد دارد.

جدول ۳: ترکیب معمول اسیدهای چرب برخی از روغن های ماهی تجاری

توضیحات: سایر شامل C18:0، C18:2، C18:3 و دیگر اسیدهای چرب C20 و C22 می­ باشد.

جدول ۴: ترکیب رایج اسیدهای چرب ماهی کیلکا دریای خزر

[۱] – (Docosahexaenoic acid) با فرمول شیمیایی C22H32O2

[۲] – (Eicosapentaenoic acid) با فرمول شیمیایی C20H30O2